مختصر تاریخچه گرانبرها (جرثقیل ها)
جرثقیل یا جراثقال به زبان پارسی گرانبر وسیله‌ای است که بار رادر راستای قائم با ترکیب شش جهت حرکتی کنترل پایا جابه‌جا می‌کند.
گرانبرهای اولیه (جرثقیل های اولیه) حدود ۴۰۰۰ سال پیش و در تمدن مصر باستان برای جابه جایی آب مورد استفاده قرار می گرفتند.
این وسیله به شادوف (shaduf) معروف بوده است.
قسمت های تشکیل دهنده این دستگاه چوبی عبارت اند از:
- یک تکیه گاه افقی
- دو تکیه گاه عمودی
- یک بازوی گردان
نحوه کار این دستگاه همچنین به این صورت بود که برای تعادل در یک طرف، وزنه‌ی تعادلی و در انتهای دیگر بازوی گردان که آب یا کالا را جابه‌جا می‌کردند قرار داشته است.
استفاده از نمونه های اولیه جرثقیل در سایر ملل نیز شایع بوده است.
به عنوان مثال شواهد باستان شناسان بیانگر این مطلب است که ۶ قرن قبل از میلاد مسیح یونانیان از وسایلی چوبی برای حمل وسایل سنگین استفاده می کردند.
رومی ها در ساختار جراثقال یونانی ها تغییراتی را ایجاد نموداند و از آن در ساخت و ساز استفاده می کردند.
گرانبرهایی که رومیان از آن استفاده می کردند به Treadwheel crane معروف است.
در قرن شانزدهم میلادی برای افزایش طول باربرداری جرثقیل، قسمت Jib به Boom یعنی بازوی اصلی اضافه شد.با انقلاب صنعتی استفاده از جرثقیل ها برای حمل بار در بنادر رونق گرفت.
در سال ۱۸۳۸ ویلیام آرمسترانگ کارخانه دار و بیزینسمن انگلیسی جرثقیلی ساخت که با قدرت آب کار می کرد.
یکی از گرانبرهای او توسط نیروی دریایی ایتالیا در سال ۱۸۸۳مورد استفاده قرار گرفت.
این دستگاه تا اواسط دهه ۱۹۵۰ برای فعالت گوناگون استفاده می شد و هنوز با گذشت چندین دهه این گرانبر در شهر ونیس پایدار می باشد.
امروزه گرانبرهای گوناگونی موجود می باشد که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.
تعریف جرثقیل:
تعریف ارایه شده از جرثقیل (crane) و جرثقیل متحرک (mobilecrane)، توسط سازمان بین المللی استاندارد، طبق استاندارد شماره ISO3406-1 عبارت است از:
۱-جرثقیل (crane):
ماشینی که فعالیت اصلی آن باربرداری و جابه جایی بار به صورت معلق در هوا می باشد که این فعالیت در آن،به وسیله قلاب یا سایر تجهیزات مشابه صورت می پذیرد،را جرثقیل می گویند.
۲-جرثقیل متحرک (mobile crane):
جرثقیلی است که مجهز به دکل یا بوم(و یا تجهیزات بوم برجی)بوده و قابلیت راهپیمایی،بارگیری و تخلیه را بدون استفاده از مسیر ویژه و یا تکیه گاهی برای پایداری خود دارا می باشد.
تاریخچه گرانبرها:
همان طور که قبلاً گفته شد از گرانبرها در بیشتر پروژه های عمرانی استفاده می شود.
کاربرد این ماشین در پروژه های عمرانی عبارت است از:
- بتن ریزی بالاخص سازه های بلند مرتبه
- استفاده به عنوان بالابر
- تخلیه و بارگیری مصالح و لوازم
- کمک به اجرای اسکلت بتنی
- برپا نمودن اسکات فلزی
انواع جرثقیل
جرثقیل های مرسوم امروزی عبارت اند از:
- گرانبر برجی یا تاورکرین (Tower crane)
- گرانبرهای موبایل (ماشینی)
- گرانبرهای سقفی
- گرانبرهای دروازه ای
- گرانبرهای بازویی
- گرانبرهای آویز
- گرانبرهای خاص
در اکثر پروژه های عمرانی تاورکرین بیشترین استفاده را داشته.
انواع طناب مورد استفاده در جرثقیل
به منظور بلند نمودن بار در کارگاه ها بسته به نوع فعالت از طناب هایی با جنس های گوناگون استفاده می شود.
جنس های گوناگون طناب عبارت اند از:
- زنجیر ساخته شده از آلیاژ فولادی
- طناب سیمی
- نایلون
- پلی استر
- الیاف مصنوعی
- طناب فیبری طبیعی و مصنوعی
حالات جرثقیل چیست
انواع مختلف جرثقیل در گروه‌های زیر دسته‌بندی می‌شود:
- جرثقیل برجی (تاور کرین): این نوع جرثقیل معمولاً در ساختمان‌های مرتفع مورد استفاده قرار می‌گیرد و به سه صورت بر روی زمین نصب می‌شود.
- جرثقیل‌های موبایل (ماشینی): بروی زمین به دو صورت ثابت با نصب جک (کفی یا بدون کفی، خودرو بر و…) و یا کارگاهی (متحرک با بار) عمل می‌کند.
- جرثقیل‌های سقفی: در سالن‌های صنعتی و تولیدی یا سایر خطوط (انبار، تعمیر و …) در ارتفاع بر روی خطوط باربر کناری قبل نصب هستند. عموماً به دو شکل جرثقیل سقفی تک پل و جفت پل مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- جرثقیل دروازه‌ای: این نوع جرثقیل‌ها به دو صورت دروازه‌ای و نیم دروازه‌ای قابل استفاده هستند.
- جرثقیل بازویی: جرثقیل‌های بازویی به دو صورت بازویی (دیواری) یا ستونی بازویی قابل استفاده در صنایع هستند.
- جرثقیل‌های آویز: این جرثقیل‌ها درسالن‌ها و مکانهای با محدودیت ارتفاع و خطوط مونتاژ سری (خودروسازی و…) در ظرفیت تا ۵ تن قابل استفاده‌اند.
- جرثقیل‌های خاص: این گروه جرثقیل‌ها با ترکیبی از گروه‌های قبلی استفاده می‌شوند که در موارد استفاده خاص مانند پشته کردن و غیره کاربرد دارند.
در ادامه بخوانید: انواع جرثقیل و کاربرد آن