غلتک و کاربردهای آن
غلتک ها امروزه به صورت وسیع در اغلب پروژه های عمرانی مانند راه سازی و یا ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند.
دلیل استفاده از غلتک ها:
یک از عمده ترین دلایل استفاده از این ماشین آلات، اصلاح ویژگی های خاک می باشد. که از جمله مهمترین آنها می توان رساندن میزان دانسیته و یا مقاومت لایه های خاک به حد مطلوب باشد. این مقادیر باید در حدی باشد تا سطوح مختلف زمین در اثر تنش‌های وارده ناشی از عبور بار تغییرشکل نداده و بتواند تحمل جذب و انتقال بار از لایه‌های بالاتر به پایین‌تر را داشته باشند. برای این منظور باید لایه‌های مختلف خاک را تا حد قابل‌قبولی به وسیله غلتک ها متراکم نمود. از جمله عوامل دیگر که به وسیله عمل تراکم بهبود یافته می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- کم شدن قابلیت تغییر حجم خاک
- کم شدن قابلیت نفوذ پذیری
- افزایش مقاومت خاک
در ادامه بخوانید: انواع بیل مکانیکی و کاربرد آن
اساس کار غلتکها:
اصولاً برای انجام عمل تراکم از چهار نیروی گوناگون استفاده می شود که عبارت اند از:
- نیروی وزن استاتیکی (اعمال فشار)
- ضربه
- ارتعاش
- عمل ورزیدن
انواع غلتک:
لازم به ذکر می باشد غلتکها بر اساس قابلیت هایشان و ساختاری که دارند می توانند دسته بندی شده که عبارت اند از:
- غلتکهای شبکه ای (Grid or Mesh Rollers)
- غلتکهای پاچه بزی (tamping foot roller)
- غلتکهای ارتعاشی یا لرزنده (Vibratory Rollers)
- غلتکهای کفشک دار یا پاچه فیلی (Segmented Pad Rollers)
- غلتک های فولادی صاف (Smooth steel Drum Rollers)
- غلتک های پنوماتیک یا چرخ لاستیکی (pneumatic Rollers)
- تراکم کننده های شبه بلدوزر
در ادامه بخوانید: آشنایی با انواع کامیون
۱- غلتک شبکه ای:
این غلتکها به صورت عمده برای خرد کردن و متراکم نمودن خاک های کلوخه ای و یا سنگی نرم مورد استفاده قرار گرفته. از جمله مزیت های آن ها این است که در حین عمل، خاک را پراکنده نمی کند و سرعت کار بالایی دارا می باشند. این غلتکها قسمت اعظمی از عمل تراکم را توسط وزن استاتیکی و ایجاد ضربه انجام می دهند.
۲- غلتک های پاچه بزی:
این نوع غلتکها دارای استوانه مجهز به تعدادی پایه بیرون آمده می باشد. این نوع غلتکها عمل تراکم را توسط فشار استاتیکی و عمل ورز دادن انجام می دهند. لازم به ذکر است که عمل کوباندن این غلتکها شبیه اثری است که یک گله گوسفند و بز بر روی زمین بر جا می گذارد. این غلتکها معمولاً دارای چندین استوانه بوده که به صورت جفتی مورد استفاده قرار گرفته و همچنین این غلتکها با سرعت بیش از ۱۵ کیلومتر در ساعت فعالیت نموده. نکاتی که در هنگام کار با این ماشین آلات باید در نظر گرفت عبارت است از:
- برای حصول اطمینان از متراکم شدن تمام سطح، هر عبور حدود ۳۰ سانتی متر یکدیگر را پوشش دهند.
- برای کاهش خطر در هنگام متراکم کردن لبه های خاکریز عمیق، از نوع سه محوری استفاده شود، به صورتی که با حرکت عقب ماشین، سومین محور بر روی لبه خاکریز قرار بگیرد و بیشترین وزن دور از لبه باشد.
- وقتی که مقدار هوا در خاک در حد زیاد است، بهتر است، غلتک با بیشترین سرعت مطمئنه حرکت کند، زیرا سرعت زیاد سبب خروج بهتر هوا از خاک می شود.
۳- غلتک های ارتعاشی یا لرزنده:
این نوع غلتکها به کمک ویبراتور عمل تراکم را انجام می دهند. معمولاً در هنگام استفاده مقداری از رطوبت خاک را کم نموده که این امر مزیتی است برای استفاده از آن ها در خاک های مرطوب. نیروی متراکم کننده در این غلتکها ارتعاش و وزن استاتیکی می باشد. لازم به ذکر است از این غلتکها به صورت دستی تا خودروهای غول پیکر استفاده شده که در ادامه به آن می پردازیم.
در ادامه بخوانید: انواع لودر و کاربرد آن
انواع غلتک های لرزاننده کوچک:
- غلتک شامل تخماق های دستی
- غلتک شامل ویبراتورهای صفح های
- غلتک شامل ویبراتورهای دستی
از غلتکهای کوچک برای کوبیدن سطوح کوچک، مناطقی که غلتک نمی تواند خاک را به خوبی متراکم کند و یا امکان عبور غلتک از آن منطقه سخت است مورد استفاده قرار گرفته.
انواع غلتکهای بزرگ:
- غلتکهای پاچه بزی و ویبراتوری
- غلتک چرخ لاستیکی ارتعاشی
- غلتک چرخ آهنی صاف ارتعاشی
- غلتک شبکه ای ارتعاشی
به طور کلی فرکانس و دامنه نوسان این غلتکها بر اساس نوع عملیات و فاکتورهای دیگر قابل تنظیم می باشد.
در ادامه بخوانید: انواع گریدر و کاربردهای آن
۴- غلتکهای کفشکدار یا پاچه فیلی:
این نوع غلتکها شبیه غلتکهای پاچه بزی بوده فقط بجای پایه های پاچه بزی، صفحات بزرگ فولادی بر روی استوانه آنها سوار شده اند. این نوع غلتکها در حین عمل تراکم اختلال کمتری در سطح خاک ایجاد می نمایند.
۵- غلتکهای فولادی صاف:
این نوع غلتک به صورت وسیع در پروژه های ساختمانی و راه سازی مورد استفاده قرار می گیرد. در راه سازی از این نوع غلتک در انجام عمل تراکم اساس و سطح آسفالت استفاده می شود. لازم به ذکر است وزن استاتیکی مهمترین نیروی تراکم کننده در این ماشین ها می باشد.
انواع متداول غلتکهای فولادی صاف:
- غلتک سه چرخ (۲ محوری)
- غلتک دو محوری تاندم
- غلتک سه محوری تاندوم
در هنگام استفاده از این نوع غلتکها در خاکهای چسبیده، یک لایه و پوسته نازک متراکم در زیر چرخ تشکیل می شود این امر مانع از گسترش فشار در لایه های زیرین و تراکم آنها می گردد. نکاتی که در هنگام کار با این ماشین آلات باید در نظر گرفت عبارت است از:
- سرعت آهسته و یکنواخت باشد و از شتاب و توقف ناگهانی اجتناب شود، زیرا سطح مصالح جابجا می گردد.
- از چرخش تیز اجتناب شود.
- وقتی که بر روی سطح داغ و مصالح چسبنده استفاده میشود، از سیستم آب پاشی استفاده شود.
- نباید غلتک بر روی سطح آسفالت در حال سرد شدن، توقف کند، زیرا سبب فرورفتگی سطح می شود.
۶- غلتکهای چرخ لاستیکی:
از این نوع ماشین ها معمولا در پروژه های سد سازی برای متراکم کردن خاکریز سدها استفاده می شود. از آنها در متراکم نمودن بستر و اساس فرودگاه نیز استفاده می شود…
۷- تراکم کننده های شبه بلدوزر:
این متراکم کننده ها دارای چرخ فلزی صاف و یا پاچه بزی می باشند. از این غلتک ها علاوه بر متراکم نمودن خاک، در زمینهای با خاکهای سست یا در مناطق دفع زباله که هدف توده کردن و کوبیدن است، استفاده می شوند.
تکمیلی:
معمولاً هر یک از غلتکهای فوق الذکر برای موارد خاصی کاربرد داشته که این دامنه استفاده در شکل ذیل آمده است:
