تاریخچه جرثقیل (قسمت دوم)
ساختار و جای گیری
آنچه در قرون‌وسطی شکل گرفت، درواقع استفاده از یک چوب بود که حول یک محور مرکزی؛ توسط دو کارگر چرخانده می‌شد؛ اما نکته‌ی مهم کارایی و تدابیری بود که به منظور گردش راحت و بهینه‌تر به کار بسته شده بود.
برخلاف باور مردم؛ و تفکر چیره داربست‌ها در قرون‌وسطی نه بر روی داربست‌ها در ارتفاع قرار می‌گرفتند و نه روی دیوارها؛ بلکه در مراحل اولیه‌ی ساخت‌وساز روی زمین پروژه قرار داشتند. درواقع در روندی؛ بسیار مشابه سازوکار امروزی؛ جرثقیل در مرکز ساختمان می‌ماند و با اتمام یک طبقه به بعدی منتقل می‌شد؛ این روند تا اتمام و رسیدن به ارتفاع مدنظر ادامه می‌یافت و در نهایت جرثقیل قرار داده‌شده از سقف ساختمان بیرون آورده می‌شد. اگر به کلیساهای انگلستان نگاهی کرده باشید می‌توانید به‌راحتی روند ساخت‌وساز و چگونگی استفاده از جرثقیل را تجسم سازید.
البته در موارد اندکی مشاهده‌شده که جرثقیل‌ها در کنار دیوارها علم شده بودند و ازآنجا امر جابه‌جایی مصالح را عملی می‌کرده‌اند.
کارکرد مکانیکی و روند بهره‌برداری
برخلاف جرثقیل‌ها امروزی؛ در آن دوران انتقال مصالح و اشیا محدود به جابه‌جایی‌های عمودی بود. به بیان دیگر در آن زمان یک جرثقیل نمی‌توانست میزان مشخصی از بار یا اشیا را افقی هم جابه‌جا کند. درنتیجه‌ی این امر برای انجام و ادامه‌ی کار، میزان مشخصی از مصالح؛ از طبقه‌ای به طبقه‌ی دیگر منتقل می‌شد و در آنجا دوباره روند انتقال صورت می‌گرفت. البته شواهد این امر را نشان می‌دهد که هر جرثقیل علاوه بر خدمه صاحب یک سرکارگر بوده است. در دست او طنابی قرار داشته که با تکان دادنش می‌توانسته اندکی حرکت افقی بار را نیز هدایت کند اما این هدایت را نمی‌توان تعبیر به حرکت افقی کرد؛ بلکه در ابعاد بسیار اندک و ریز بوده است. درهرحال؛ حرکت افقی اشیا توسط جرثقیل‌ها میسر نبود مگر تا سال ۱۳۴۰٫ در این سال آلمانی‌ها با قرار دادن مصالح در پالت؛ جعبه، سبد و بشکه توانستند حرکت و جابه‌جایی افقی را نیز امکان‌پذیر سازند.
مطلب دیگری که اشاره به آن خالی از لطف نمی‌باشد؛ سازوکار قفل جرثقیل‌های قرون‌وسطی است. این ماشین‌آلات فاقد ترمز بوده‌اند یا به بیان دیگر امکان نگاه‌داشتن بار در ارتفاع مشخصی وجود نداشته است.
استفاده در بنادر
با توجه به «ادراک و دانش امروزی » از مسائل؛ می‌توان دریافت که در دوران باستان، جرثقیل‌ها امکان چرخش نداشته‌اند. یا به بیان دیگر، در بنادر نمی‌توانستند بارهای قرارگرفته در مکان‌های متنوع را به داخل کشتی منتقل کنند و برعکس؛ بلکه بایستی بارها در محل‌های مخصوص قرار می‌گرفته‌اند و بعد به کمک جرثقیل‌ها انتقال داده می‌شدند؛ اما از دوران و قرون‌وسطی؛ به‌تدریج قابلیت چرخش در دو جهت به آن‌ها افزوده شد.
انواع جرثقیل‌های مورداستفاده در بنادر را می‌توان به دو نوع کلی از نظر جغرافیایی تقسیم کرد. در سواحل فنلاند و هلند اکثراً از جرثقیل‌های دروازه‌ای استفاده می‌شود که یک بازو حول محوری می‌چرخد و روی دهانه‌ای برپاشده است و در سواحل آلمان و ایرلند؛ تاور کرین ها مورداستفاده‌اند که نسبت به سایر جرثقیل‌ها ظاهر جمع‌وجور و ظریف‌تری دارند. نکته‌ی جالب‌توجه، سواحل مدیترانه و عدم توسعه‌یافتگی آن‌ها در حوزه‌ی استفاده از ماشین‌آلات در مقایسه با سایر مناطق بوده است. به‌طوری‌که می‌توان گفت؛ عمده کار روی دوش نیروی انسانی و کارگران قرار داشته است.
برخلاف جرثقیل‌های مخصوص امور ساخت‌وساز؛ که زمان برایشان اهمیت چندانی ندارد و به‌نوعی تابعی از سرعت عمل کارگران است؛ جرثقیل‌های مورداستفاده در بنادر باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که با حداکثر سرعت تخلیه بار را انجام دهند. به این منظور و برای سرعت عمل بیشتر دو treadwheels یا غلتک به قطرهای ۴ متر یا بیشتر به هر طرف جرثقیل‌ها افزوده می‌شده تا توان حمل بار را تا ۲ الی ۳ تن برساند. حجمی که برای بارهای دریایی مناسب به نظر می‌رسد. امروزه تعدادی جرثقیل‌های مربوط به قبل از دوران صنعتی؛ در اروپا یافت می‌شوند. بعضی از آن‌ها برای نصب دکل کشتی در کلن و برمن و یک مورد دیگر به‌نوعی جرثقیل شناور محسوب می‌شود که امروزه بازسازی‌شده است؛ قدمتی مربوط به قرن ۱۴ میلادی دارد.
عصر جدید یا پساکلاسیک
دومنیکو فونتانا معمار دوره‌ی رنسانس، جرثقیل‌های رومی را وارد عصری جدید و به بیانی؛ دوره‌ای نو کرد. ۳۶۱ ستون هرمی شکل؛ در سال ۱۵۸۶ توسط او با سازوکاری آسانسور گونه جابه‌جا گردیدند. نکته‌ی مهم کار او، طراحی دقیقی بود که به‌واسطه‌ی آن؛ از تمرکز تنش در طناب و به بیانی پارگی و گسیختگی آن جلوگیری می‌کرد.
انقلاب صنعتی
با شروع انقلاب صنعتی؛ اولین جرثقیل برای تخلیه‌ی محموله‌های بندر مورداستفاده قرار گرفت. در سال ۱۸۳۸ تاجر و صنعتگری به نام ویلیام آرمسترانگ نوعی جرثقیل هیدرولیکی طراحی کرد. در جرثقیل هیدرولیکی او؛ سیلندری که میزبان آب و مایع بود؛ با استفاده از خاصیت انتقال فشار مایعات؛ اجسام را به ارتفاعات جابه‌جا می‌کرد.
در سال ۱۸۴۵؛ قرار بر لوله‌کشی آب نیوکاسل؛ توسط شرکت همین شهر بود. زمانی که ویلیام آرمسترانگ از این امر با خبر شد تصمیم گرفت که خود دست به کار شود و به بیانی از این نمد کلاهی بدوزد. او به شرکت نیوکاسل پیشنهاد داد تا با استفاده از فشار آب انتقالی در لوله‌ها؛ جرثقیلی برای انتقال زغال‌سنگ به اطراف باراندازها طراحی کند. در پروپوزال او؛ اعلام‌شده بود که این ایده می‌تواند مفیدتر از هر جرثقیل و همچنین بهینه‌تر از آن‌ها عمل کند. با موافقت شرکت نیوکاسل؛ و عملی شدن ایده‌ی آرمسترانگ؛ موفقیت حاصل آن‌قدر عظیم بود که جرثقیل‌های آرمسترانگ به سه عدد توسعه یافت و صنعت حمل‌ونقل زغال‌سنگ این شهر به تسخیر جرثقیل‌های او در آمد.
موفقیت‌های آرمسترانگ سلسله پیشرفت‌های عصر جدید جرثقیل‌ها را سبب شد و شرکت بزرگ او در نیوکاسل تأسیس شد. ۱۸۴۷ تولد شرکت او بود و طولی نکشید که سفارشات زیادی برای خرید جرثقیل به سمت‌وسوی او روانه شد. ادینبورگ، راه‌آهن شمال (انگلستان)؛ اسکله لیورپول و همچنین ماشین‌آلات گریمبسی (Grimsby) مشتری پروپاقرص او بودند. تولید سالانه ۴۵ جرثقیل او در سال ۱۸۵۰ به ۱۰۰ عدد در اوایل سال ۱۸۶۰ رسید.
سال‌ها و دهه‌های بعدی زندگانی آرمسترانگ؛ وقف بهبود و پیشرفت جرثقیل‌هایش شد. مهم‌ترین نوآوری او را شاید باید مخزن یا انباشتگر هیدرولیک نامید. با دستیابی به این تکنیک و تکنولوژی؛ آرمسترانگ موفق شد که با مدیریت حجم زیادی مایع؛ و از طریق پیستونی عظیم‌الجثه؛ به طور دقیق اشیای دارای وزن‌های بسیار سنگین را؛ در ارتفاعات فوق‌العاده دقیق و حساب‌شده کنترل کند. به‌نوعی پیشرفت و ترقی او را باید مرهون سفارشی در هلند هم دانست؛ زیرا محل پروژه خاک ماسه‌ای و ضعیف داشت و امکان قرار دادن فونداسیون سنگین برای برپایی جرثقیل ممکن نبود؛ درنتیجه‌ی این امر؛ تلاش آرمسترانگ این‌گونه بود که مخزن هیدرولیک را ابداع کند. درواقع تا قبل از آن؛ او از یک برج دارای مایع استفاده می‌کرد و مخزن به او این امکان را داد تا با حجم کمتر؛ انرژی بیشتر و دقیق‌تری را به کار ببندد.
در ادامه بخوانید: علامتهای ریگری استاندارد جرثقیل