انواع بیل مکانیکی و کاربرد آن
بیل مکانیکی (به انگلیسی: Excavator) از ماشینهای سنگین عمرانی و مهندسی است که شامل بازوی مفصلی (دکل و استیک)، باکت و کابین گردان (فیرو) در قسمت بالا و زنجیر یا چرخ لاستیکی در زیر میباشد. این ماشین ارتقاء یافتهٔ بیلهای بخار است. از قابلیتهای این ماشین میتوان به نصب چکش (پیکور) که بسیار پرکاربرد است و نصب مته، سنگ جت، قیچی فلزبر، چنگک، گراپ و دیگر ادوات اشاره کرد. نصب چکش هیدرولیکی یا پنوماتیک به جای باکت این دستگاه، این امکان را فراهم میکند که سطوح و حجمها سنگی یا بتونی را که بنا به دلایلی نمیتوان با مواد منفجره یا کمپرسور تخریب کرد، بهوسیله مجموعه این دو وسیله (بیل و چکش) تخریب نمود. لازم است ذکر شود به دلیل حجم کم باکت و هزینههای بالای نگهداری، برای خاکهای نرم و با حجم زیاد لودر وسیله اقتصادیتر است، اما مورد اطمینان برای کارهای شهری نیست (به دلیل رانش ایجاد شده برای ساختمانهای اطراف)، که این موضوع باعث برتری بیل مکانیکی میشود.
موارد استفاده
- حفر کانال، گودال، زیرسازی
- حمل مواد
- برش توسط ادوات هیدرولیکی
- تخریب
- گود برداری برای ساخت ساختمان
- خاک برداری
- تسطیح زمین
- معدنکاری
- لایروبی رودخانه
در ادامه بخوانید: آموزش کار با جرثقیل های متحرک
انواع بیل مکانیکی از نظر چرخ
انواع بیل مکانیکی عبارتند از: بیل مکانیکی چرخ زنجیری و بیل مکانیکی چرخ لاستیکی که هر کدام متناسب با نوع محل کاربرد مورد استفاده قرار میگیرد مانند محیطهای کوهستانی، شهری، بیابانی و…
انواع بیل مکانیکی و کاربرد آن
۱-بکهولودر (backhoe loader):
این ماشین ترکیبی از لودر و بیل مکانیکی می باشد. لازم به ذکر است که خصوصیات این ماشین و موارد کاربردش قبلاً در مقاله آشنایی با لودر و موارد کاربرد آن ذکر شده است. لذا برای آشنایی با این ماشین و موارد کاربرد آن به این مقاله مراجعه نمایید.
۲-بیل مکانیکی با جام معکوس:
در این نوع بیل مکانیکی، جام بیل به صورت وارونه نسبت به سطح زمین می باشد. بیل جام معکوس برای حفاری ترانشه، خاکبرداری پی و در مواردی که فضای کار محدود است، مناسب می باشد. برای حفاری آسان از بیل با جام پهن و برای حفاری در زمین های سخت از جام با عرض کم استفاده می شود. اسامی رایج دیگر برای این نوع بیل عبارت اند از:
- کج بیل (back hoe)
- بیل پشت خم
- بیل کششی
در پشت بعضی از کج بیل ها برای حفظ تعادل در هنگام خاک برداری از یک وزنه تعادل(counter weight) استفاده می شود. معمولا بیل های مکانیکی با سایز کوچک و مینی بیل ها فاقد وزنه تعادل هستند. در اکثر مواقع تنها بیل های مکانیکی سایز بزرگ نیاز به وزنه تعادل دارند.
در ادامه بخوانید: اجاره خودروبر
۳-بیل مکانیکی با سیستم کابلی:
این ماشین عبارت است از یک اطاقک گردان که بر روی چرخ ها سوار می باشد و در انتهای جلوی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی موجود می باشد.
۴- دراگ لاین یا بیل کششی:
قسمت های تشکیل دهنده این بیل شامل موارد ذیل می باشد:
- اطاقک فرمان
- جرثقیل
- جام بیل کششی
- کابلهای لازم جهت کنترل قسمت های گوناگون
این بیل قادر به انجام فعایت های گوناگون در سطوح بسیار بالاتر وبسیار پایین تر از سطح اتکاء خود می باشد. همچنین در انواع متفاوت زمینها مورد استفاده قرار می گیرد. سایر موارد استفاده از این ماشین عبارت است از:
- انجام حفاریهای پایین تر از سطح
- کانال زنی
- لوله گزاری
از مهمترین مزایای این ماشین زمان کوتاه سیکل کاری آن می باشد. در بسیاری از موارد عرض جام از ظرفیت آن مهمتر است،گستردگی جام از نظر(عرض و عمق) بیشتر می باشد.
در ادامه بخوانید: نحوه ی عملکرد اجزای جرثقیل
۵-بیل های جام جلو:
معادل انگلیسی این ماشین shovel می باشد. در شاول ها، موقعیت جام تقریبا مشابه با جام لودر ها به سمت آسمان می باشد. شاول در مقایسه با لودر کارایی کمتری داشته امّا در عوض مزیت آن این است که مانند لودر محدودیت ارتفاع ندارد. این ماشین برای این که بار خود را تخلیه نمایند دریچه زیر جام آن باز شده و بار آن تخلیه می شود. کاربرد این بیل ها عبارت است از:
- حفاری زمین های سخت در سطح بالای ماشین
- بارگیری کامیون
- انتقال مصالح به قرضه عمودی
این ماشین در دو نوع چرخ زنجیری و چرخ لاستیکی موجود می باشد. البته این ماشین ها معمولاً چرخ زنجیری بوده و سرعت آنها بسیار کم می باشد.
۶-چنگک (بیل منقاری):
معادل انگلیسی چنگک یا بیل منقاری در زبان انگلیسی clamshell grab می باشد. بیل مکانیکی چنگک یا کلامشل ها معمولاً در فعالیت های زیر مورد استفاده قرار می گیرند:
- انجام فعالیت های حفاری به صورت قائم در اعماق مختلف مانند دیوارهای حائل، گودال شمع ها، پرده های آب بند و …
- حمل و جابه جایی مواد کنده شده و نرم نظیر ماسه، شن، ذغال سنگ، سنگ های شکسته و …
- انجام عملیات های لایروبی در کانال ها، موج شکن ها و …
- حمل بار و بلند کردن ها به صورت قائم از یک نقطه به نقطه دیگر نظیر تخلیه بار در داخل قیف و کیسون ها
در کلامشل ها (بیل مکانیکی چنگک) باید به نکات زیر دقت شود:
- توانایی نفوذ جام به وزن آن بستگی دارد.
- محاسبه بازدهی دقیق آن مشکل می باشد.
- در صورت امکان باید از سبک ترین جام برای این بیل ها استفاده شود.
انتخاب جام بیل مکانیکی:
جام بیل مکانیکی با توجه به شرایط کاری ،اندازه و نوع مصالح جابه جا شونده ،افزایش راندمان خاکبرداری و بارگیری به چهار مورد ذیل تقسیم بندی شده:
- سنگین کار
- استفاده عمومی
- سبک کار
- جابه جایی مواد
چکش هیدرولیکی:
گاهی جام بیل ها ورداشته و به جای آن چکش های هیدرولیکی نصب می شود. از چکش هیدرولیکی برای کارهای ساختمان شهری گرفته تا حفاری در سنگ های سخت استفاده می شود.
نکات مدیریتی در هنگام کار با بیل مکانیکی:
در هنگام کار با بیل مکانیکی توجه به نکات زیر اهمیت دارد:
- تمیزی دندانه های بیل در بارگیری تاثیر چشم گیری دارد.
- با جام نباید به سطوح سخت و محکم ضربه زد.
- توانایی بیل مکانیکی در سطح بالاتر، کارآمدتر می باشد.
در ادامه بخوانید: چگونه جدول بار جرثقیل ( Load chart ) را بخوانیم؟